Sztachety metalowe to estetyczne i ekonomiczne rozwiązanie ogrodzeniowe. Jedną z zalet sztachet metalowych jest łatwość montażu. Wszystkie zalety opisałem w artykule https://hanbud-ogrodzenia.pl/sztachety-dlaczego-warto-wybrac_ogrodzenie-ze-sztachet/ W tym poradniku zaprezentuję, jak montować przęsła sztachetowe.
Sztachety metalowe – od czego zacząć montaż?
Przed tym jak zaczniemy warto zaopatrzyć się w: wkrętarkę, metrówkę, brzeszczot albo nożyce wibracyjne do blachy, ołówek, poziomicę, wiertła do metalu i uchwyty stolarskie. Zestaw montażowy w pionie składa się z następujących elementów:
Prace zaczynam od zmierzenia odległości pomiędzy słupkami (1). Następnie przycinam poprzeczki do zmierzonego wymiaru, pomniejszając go dodatkowo o ok. 2mm. Będzie to tzw. luz montażowy potrzebny do osadzenia łączników. Na przykład, jeżeli twoje przęsło będzie miało 2700 mm, wówczas powinieneś przyciąć poprzeczki do długości 2698 mm. Można przyciąć trochę więcej, bo łączniki można założyć z lekkim luzem, ale polecam przetestować to w praktyce. Standardowo poprzeczki są sprzedawane w długościach 2500 mm i 3000 mm, warto wziąć to pod uwagę podczas projektowania ogrodzenia. Teraz wsuwam łączniki na poprzeczki (2).
Montaż poprzeczki w przęśle sztachetowym pionowym.
Przyszedł czas na przykręcenie poprzeczki. Ale w którym miejscu słupka najlepiej ją przykręcić? Zazwyczaj poprzeczkę wraz z łącznikami montuję 20-30 cm od góry i od dołu słupka (3). Tak jest moim zdaniem najbardziej estetycznie. Inna kwestia to rozmieszczenie łączników na samym słupku. Częstym odruchem jest montaż łączników na środku słupka. Moim zdaniem sztachety metalowe najlepiej prezentują się wtedy, gdy nie wystają poza krawędź słupka (poza montażem bezprzęsłowym, gdzie przykrywamy słupek sztachetą). Obrazek poniżej prezentuje, jak moim zdaniem najlepiej rozmieścić łączniki na słupku (4). Warto poświęcić chwile i przemyśleć ten temat, bo będzie to rzutowało na wygląd całego ogrodzenia.
Teraz, gdy wiem w którym miejscu będą moje poprzeczki zaznaczam punkty montażu łączników. Robię to najpierw na słupkach z jednej strony. Następnie przykładam poprzeczkę z łącznikami do słupków i wyznaczam poziom za pomocą poziomicy. Tak zaznaczam punkty montażu łączników na drugim słupku. Do tego przydaje się pomoc innej osoby. Teraz nie pozostaje nic innego jak przykręcenie poprzeczek z łącznikami do słupków za pomocą wkrętów. Używam do tego samowiercących wkrętów i zwykłej wkrętarki akumulatorowej.
Warto pamiętać, że przy większych przęsłach trzeba dać jeszcze jedną poprzeczkę pośrodku. Dodatkowo wzmocni to konstrukcję przed naporem wiatru czy przed uszkodzeniami mechanicznymi. Koniecznie zalecam dodanie trzeciej poprzeczki przy przęsłach wyższych niż 170 cm. Ale jak chcesz mieć solidne ogrodzenie, nie zaszkodzi dać ją przy niższym przęśle.
Jak wyliczyć rozstaw sztachet metalowych w układzie pionowym?
Jak mam już zamocowane poprzeczki, mogę zaczynać montaż sztachet. Pierwsze co robię, to wyliczenie rozstawu sztachet. I tutaj zaczyna się trudność, jak to zrobić. Są dwa sposoby. Jeden to wyliczanie matematyczne, drugi to skorzystanie z konfiguratora sztachet metalowych dostępnego na www.hanbud-ogrodzenia.pl/konfigurator. Najszybszym sposobem jest oczywiście konfigurator ogrodzeń sztachetowych online (5). Wprowadza się tam model sztachety, szerokość i wysokość przęsła i gotowe. Szerokość otworów pomiędzy sztachetami i otworów od słupka wyliczana jest automatycznie. Wyliczone wartości są widoczne na wizualizacji, jak też w podsumowaniu PDF, wygenerowanego po kliknięciu na przycisk Dokumentacja. Szczegółowo działanie kalkulatora sztachet opisane jest tutaj: https://hanbud-ogrodzenia.pl/kalkulator-sztachet-metalowych-jak-latwo-obliczac-przesla-sztachetowe/ Rysunek poniżej prezentuje wizualizację rozstawu sztachet wykonaną przez konfigurator:
Inną metodą jest wzór matematyczny. Mam jeden ulubiony wzór, ale jego wadą jest to, że musimy znać liczbę sztachet w przęśle. Wygląda on tak:
A = Szerokość sztachety
B = Szerokość przęsła
C = Liczba sztachet
Odstępy pomiędzy sztachetami = (B-(A*C)):(C+1)
Dla przykładu podaje przęsło o szerokości 2500 mm, sztachecie o szerokości 115 mm.
A = Szerokość sztachety (115 mm)
B = Szerokość przęsła (2500 mm)
C = Liczba sztachet (18)
Odstępy pomiędzy sztachetami (2500-(115*18)):(18+1)=22,6 mm
Wyszedł nam dość wąski rozstaw ok 22 mm. Jak chcesz szerszy rozstaw, wystarczy, że zmniejszysz liczbę sztachet we wzorze. Wartościami po przecinku się nie przejmuję, bo sztachety są elastyczne. Wystarczy ścisnąć lub rozszerzyć sztachetę i nieznacznie zmieni ona swoją szerokość. Z praktyki wiem, że nie ma opcji, że zachowasz idealnie jeden rozstaw sztachet do końca przęsła. Bliżej końca przęsła dzięki ściskaniu i rozszerzaniu sztachet będziesz mógł regulować rozstaw, i wyjdzie ładnie. Jest to najlepszy i sprawdzony sposób.
Jest jeszcze trzeci sposób, którego nie polecam, a mianowicie przykręcanie na oko. Tylko wprawny majster może pozwolić sobie na taki freestyle, a i tak efekt może być różny. Najlepiej skorzystaj z konfiguratora online, jeżeli nie masz takiej możliwości wylicz rozstaw matematycznie. Warto mieć jakiś punkt odniesienia, niż działać na ślepo.
Sztachety metalowe – jak montować w pionie?
Zanim zaczniesz przykręcać sztachety do poprzeczek, najpierw przygotuj materiały pomocnicze. Ja, żeby ułatwić sobie życie, na dole daję listwę drewnianą (ale może być dowolna inna listwa, jedyny warunek żeby była równa). Dzięki temu mam do czego przyłożyć sztachetę i nie muszę mierzyć za każdym razem odległości od dołu sztachety. Można dać też żyłkę i przeciągnąć ją między słupkami, ale listwa jest lepsza. Ważne, żeby był poziom.
Pomiędzy sztachetami przygotowuję też przekładki drewniane (6). Przekładki mają szerokość taką, jaki mamy wyliczony rozstaw sztachet. W naszym przykładzie przekładki będą miały 22 mm, czyli tyle co wyliczyliśmy ze wzoru na rozstaw sztachet. Przekładki stawiam na poprzeczki górną i dolną. Jest to super sposób, bo nie muszę za każdym razem odmierzać metrówką odległości pomiędzy sztachetami. Bardzo przyśpiesza to pracę, więc polecam poświęcić chwilę na przygotowanie przekładek. Oczywiście możesz nie dawać żadnych przekładek, ale będziesz musiał mierzyć odstępy pomiędzy każdą sztachetą za pomocą metrówki.
Jak mamy już wszystko ładnie policzone, mamy przygotowane przekładki, możemy zacząć przykręcać sztachety. Kluczowa jest pierwsza sztacheta. Najpierw stawiam przekładki na poprzeczkę, tak aby dotykała do słupka. Przykładam sztachetę do porzeczek. Dolna krawędź sztachety opiera się na listwie drewnianej, więc nie musze mierzyć odstępu od dołu. Do ustawienia często używam uchwytu stolarskiego, albo pomocy innej osoby. Teraz ustawiam pion sztachety przy pomocy poziomicy. Błędem jest przykręcanie sztachety bez ustawienia pionu. A co jeżeli słupek jest krzywy i nie trzyma pionu? Każda następna sztacheta będzie przykręcana już bez poziomicy, więc dlatego na pierwszą przeznaczam więcej uwagi.
Zaczynamy przykręcać sztachety.
Przyszedł czas na przykręcenie pierwszej sztachety (7). Jak używam uchwytu stolarskiego, to zaczynam przykręcać od dołu, bo uchwyt trzyma sztachetę na górze. Wtedy mam pewność, że nic mi się nie przesunie. Możesz przyjąć inną kolejność, ważne tylko, żebyś przytrzymywał sztachetę i żeby się nie przesunęła. Sztachetę przykręcam po lewej i prawej stronie. Wyjątkiem jest sztacheta estetic, którą montuje się na jeden wkręt przykręcany na środku. Jak przymocuję pierwszą sztachetę, sprawdzam jeszcze raz pion i odstępy. Jak jest równo, mogę przykręcać pozostałe sztachety. Jeżeli coś się nie zgadza, najczęściej poprawiam to drugą sztachetą. Nie wiem czy jest sens odkręcać pierwszą sztachetę, może być problem z jej ponownym przykręceniem.
Standardem jest przykręcanie sztachet pośrodku poprzeczki. Staraj się trzymać linię wkrętów na jednym poziomie, dzięki temu ogrodzenie będzie ładniej i bardziej profesjonalnie wyglądać. Ważne jest wydmuchiwanie opiłków metalowych przed dokręceniem sztachety. Jeżeli tego nie zrobisz, to pojawi się korozja. Może nie wpłynie to bardzo na trwałość ogrodzenia, ale nie będzie wyglądało estetycznie. Wkręt należy przykręcić prawie do końca, wydmuchać opiłki i dokręcić.
Przykręcanie kolejnych sztachet
Kolejne sztachety przykręcam jedna obok drugiej. Używam przygotowanych przekładek (8). Od czasu do czasu sprawdzam pion i czy mi się wszystko nie rozjeżdża. Bliżej końca przęsła przykładam sztachety bez przykręcania i sprawdzam, czy aby na pewno odstępy wyjdą mi równo. Jak widzę, że na końcu odstęp wyjdzie za duży, to mocniej przyciskam sztachety do poprzeczek przy przykręcaniu. Dzięki temu sztachety się trochę rozszerzają i odstęp na końcu będzie taki jak trzeba. I odwrotnie. Jak widzę, że odstęp na końcu wychodzi za mały, to ściskam sztachetę, tak żeby się trochę zważyła. Dzięki temu finalnie na końcu odstęp sztachety od słupka będzie większy. Trzeba to robić z wyczuciem, jedynie lekko rozszerzając i ściskając sztachety. Oczywiście im wcześniej zaczniemy sprawdzać poprawność wyliczeń rozstawów, tym większe mamy pole manewru na poprawę ewentualnych błędów. Z praktyki wiem, że z tymi wyliczeniami z konfiguratora czy tym bardziej własnymi, bywa różnie. Sztacheta sztachecie tez nie jest równa, może się delikatnie zdeformować podczas transportu, albo montażu.
Jak mam skręcone jedno przęsło, przechodzę na drugie i tak dalej. W praktyce staram się, żeby przęsła miały w miarę taką samą szerokość. Jak jedno przęsło wychodzi szersze albo węższe, to trzeba wszystko przeliczać jeszcze raz. Dobrze, jak wyjdą podobne rozstawy sztachet, wtedy na całym ogrodzeniu nie będzie tego widać. Może też być tak, że wyjdą duże różnice i to już jest przechlapane. Wtedy trzeba tak wyliczyć rozstawy zmniejszając albo zwiększając liczbę sztachet, żeby wyszło w miarę równo w każdym przęśle.
Sztachety metalowe – jak montować dwustronnie w pionie?
Jeżeli chcesz zamontować sztachety dwustronnie w pionie, to musisz zrobić kilka modyfikacji. Po pierwsze pierwsza i ostatnia sztacheta (lewa i prawa) najlepiej jeżeli będzie przylegać do słupka (9). Chcemy przecież, żeby ogrodzenie zasłaniało maksymalnie posesję, więc każda przerwa pomiędzy jest niepożądana. Możesz zostawić to jak w układzie jednostronnym, to kwestia estetyki.
Rozstawy wyliczysz łatwo za pomocą konfiguratora https://hanbud-ogrodzenia.pl/konfigurator/ albo za pomocą wzoru:
A = Szerokość sztachety
B = Szerokość przęsła
C = Liczba sztachet
Odstępy pomiędzy sztachetami = (B-(A*C)):(C-1)
Jak widać wzór jest podobny do poprzedniego wzoru na wyliczanie rozstawu jednostronnego. Jedyna różnica jest na końcu, gdzie mamy (C-1).
Dla przykładu podaje przęsło o szerokości 2500 mm, sztachecie o szerokości 155 mm.
A = Szerokość sztachety (115 mm)
B = Szerokość przęsła (2500 mm)
C = Liczba sztachet (18)
Odstępy pomiędzy sztachetami (2500-(115*18)):(18-1)=25,3 mm
Dalej pierwszy rząd sztachet montuję tak samo jak w układzie jednostronnym, najlepiej z wykorzystaniem przekładek. Jak już mamy skręconą pierwszą stronę, przechodzimy na drugą. Tutaj sprawa jest prosta. Ja sztachety na drugiej stronie przykręcam pośrodku szczeliny pomiędzy sztachetami na pierwszej stronie. Mówiąc prościej, przykładam sztachetę na „oko” pośrodku szczeliny i przykręcam sztachetę. Oczywiście sztachety nadal muszą być równo w pionie, nie mogą być przesunięte góra/dół względem pierwszej strony. Nadal pomocne są też przekładki, bo po przykręceniu pierwszej sztachety odległości pomiędzy sztachetami będą takie same jak na pierwszej stronie. Po przykręceniu wszystkich sztachet na drugiej stronie otrzymujemy ładne przęsło, które dodatkowo zasłania całkowicie nasze podwórko.
Sztachety metalowe montaż w pionie filmy instruktażowe
Zachęcam do obejrzenia filmów instruktażowych, które przybliżą tematykę montażu sztachet metalowych.
Aktualny film instruktażowy montażu sztachet w pionie: https://www.youtube.com/watch?v=7V7wA4lz3SE&list=PLpkCctKn2PbRznwHWLrNeRk0FJa3Fs9kv
I trochę starszy film, ale nagrany w realnych warunkach. Elementy montażowe są trochę inne, ale poza tym film jest nadal aktualny: https://www.youtube.com/watch?v=aEZ7YEcZnCM
Jest też filmik z takiego montażu w przyśpieszonym tempie, gdzie widać, że to dość proste: https://youtu.be/oXmWXVdu6pU
Montaż sztachet metalowych w poziomie
Montaż sztachet w poziomie jest równie prosty ja w pionie. O ile sztachety w pionie to rozwiązanie tradycyjne, to sztachety w poziomie wyglądają bardzo dobrze w nowoczesnym budownictwie. Bardzo dobrze zabezpieczają też przed kurzem i hałasem z zewnątrz, dobrze zasłaniają podwórko. Zestaw montażowy składa się oprócz sztachet z następujących elementów:
Montaż zaczynam od wymierzenia sztachet metalowych. Sztachety powinny być krótsze o około 1 cm niż odległość pomiędzy słupkami. Będzie to tzw. luz montażowy. Jeżeli powstanie szczelina – nie przejmuj się. Przykryjesz ją później maskownicą i nic nie będzie widać. Sztachety najlepiej kupić od docięte do długości, żeby ich nie przycinać. Docinanie będzie uciążliwe, tym bardziej, że nie ani sztachet, ani elementów montażowych nie można przycinać za pomocą szlifierki kątowej „kątówki”. Jak przycinamy „kątówką”, powstaje wysoka temperatura, a ta niszczy powłokę, która pokrywa blachę. W tych miejscach niemal na pewno powstanie korozja. Do przycinania ja używam brzeszczotu albo specjalnych nożyc wibracyjnych do cięcia blachy. Te ostatnie można kupić za naprawdę niewielkie pieniądze w popularnych sklepach sieciowych, więc warto mieć takie urządzenie w domowym warsztacie.
Teraz wymierzam wysokość listew do montażu pionowego. Wymiar będzie taki, jak wysokość mojego przęsła. Standardowo listwy są sprzedawane w wysokościach 125, 150, 175, 200 cm. Jeżeli wysokość twojego ogrodzenia będzie inna, trzeba je będzie przyciąć do wymiaru. Listwa powinna być nieco krótsza na dole przęsła, tak aby sztachety nie dotykały do ziemi czy podmurówki. Uwaga! Tutaj też nie używam do tego szlifierki kątowej, tylko brzeszczotu albo nożyc wibracyjnych. Czasami na krawędziach zostaje nierówna powierzchnia, więc wygładzam ją pilnikiem. To dobry sposób, który wydłuża żywotność blachy i dobrze wygląda. Warto też końcówki zabezpieczyć farbą o odcieniu zbliżonym do koloru powłoki. Jeżeli tak przygotujesz wszystkie elementy montażowe, możesz zapomnieć o malowaniu płotu przez co najmniej kilkanaście lat.
Jak wyliczyć rozstaw sztachet w poziomie?
Kiedy już mam wszystko wymierzone i przycięte, mogę wyliczyć rozstaw i odstęp od podłoża (3). Z pomocą przychodzi nam tutaj kalkulator ogrodzeń sztachetowych www.hanbud-ogrodzenia.pl/konfigurator W konfiguratorze wybieram układ poziomy jedno lub dwustronny, wprowadzam model sztachety i wymiary przęsła. Mogę podać też do wyliczenia odstęp od podłoża. Kalkulator sztachet sam wylicza, jakie rozstawy trzeba zastosować. Rozstawy będą widoczne na rysunku 3d albo na dokumencie wygenerowanym za pomocą przycisku „Dokumentacja” na samym dole konfiguratora. Drugim, trochę bardziej skomplikowanym sposobem jest zastosowanie wzoru. Jedynym minusem tego rozwiązania jest to, że musimy podać liczbę sztachet. Ale to nie problem, bo można podać na oko, jak nam wyjdzie wynik to poprawić. Wzór wygląda tak:
A = Szerokość sztachety
B = Wysokość przęsła
C = Liczba sztachet
Odstępy pomiędzy sztachetami = (B-(A*C)):(C-1)
Dla przykładu podaje przęsło o wysokości 2000 mm, sztachecie o szerokości 155 mm.
A = Szerokość sztachety (115 mm)
B = Wysokość przęsła (2000 mm)
C = Liczba sztachet (18)
Odstępy pomiędzy sztachetami (2000-(115*15)):(15-1)=19,7 mm
Wyszło więc około 20 mm przerwy pomiędzy sztachetami, a więc dość gęsto. Najczęściej w układzie pionowym jednostronnym daję dość wąski rozstaw sztachet. Nie ma reguły, można dać też większe rozstawy, ale zazwyczaj właściciele działki chcą mieć trochę gęściej rozstawione sztachety przy takim układzie. Przy montażu dwustronnym po prostu daję sztachetę na drugiej stronie po środku powstałej przerwy. Ale moja rada jest taka. W układzie dwustronnym nie ma potrzeby, żeby sztachet były rozstawione gęsto, bo i tak płot będzie dobrze zasłaniał podwórko. Więc bardziej ekonomicznie i estetycznie w układzie dwustronnym jest dać szerszy rozstaw sztachet. Ja daję około 50mm i jest ok.
Sztachety metalowe w poziomie – skręcanie przęsła.
Jak mam wszystko wyliczone i przycięte, mogę zacząć skręcać przęsło sztachetowe. Najpierw przykręcam listwy montażowe do słupków (4). U dołu pamiętam o zachowaniu odstępu od ziemi czy podmurówki, ja daję ok. 1-5 cm luzu. Przyciętą stronę listew montażowych daję na dole, tak jest bardziej trwale i estetycznie. Listwę przykręcam na cztery wkręty, dwa na górze i dwa na dole. Wkręt powinien znajdować się powyżej lub poniżej krawędzi sztachety, czyli w przerwie pomiędzy sztachetami (5). Nie przykrywaj wkrętów sztachetą, bo będziesz musiał je na samym końcu odkręcić, żeby zamocować maskownicę. Jest to opisane na końcu tego artykułu.
Przy przykręcaniu pierwszej i kolejnych sztachet pilnuję poziomu. Przykręcanie zaczynam od góry, bo jak cos wyjdzie nie tak, to na dole będzie to mniej widoczne. Dodatkowo, żeby ułatwić sobie zadanie, przygotowuje dwie przekładki drewniane o grubości takiej, jak szczelina pomiędzy sztachetami. W moim przypadku ma ona 20mm. Dzięki temu nie musze korzystać z metrówki i praca idzie szybciej. Podobnie jak w układzie pionowym tutaj też mogę regulować rozstaw nieznacznie siekając bądź rozszerzając sztachety. Bliżej końca przęsła trzeba sprawdzać rozstaw i regulować szerokość sztachet, żeby wyszedł nam równy rozstaw. Oczywiście wydmuchuję opiłki, zanim przykręcę sztachetę do końca. Jak opiłki metalu zostaną pod wkrętem, to będą rdzewieć, a tego nie chcemy.
Montaż wspornika i maskownicy w układzie poziomym.
Na koniec pozostaje nam montaż wspornika (6) i maskownicy, która ładnie przykryje nam całość. Wspornik wzmacnia konstrukcję i chociaż przy mniejszych przęsłach nie jest wymagany, to ja daje go prawie zawsze. Szczególnie przy montażu sztachet dwustronnie, gdzie jest duży opór wiatru, warto wzmocnić konstrukcję.
Ostatnim etapem jest instalacja maskownicy (7). Żeby to zrobić, trzeba odkręcić wkręty mocujące listwę montażową, ale tylko z jednej strony, bo inaczej listwa nam odpadnie. Teraz wiesz, dlaczego na początku pisałem o tym, ze sztacheta nie może przykrywać wkrętu. Jakby przykrywała, nie odkręciłbyś wkrętów. Więc warto to zapamiętać i przewidzieć jeszcze na etapie obliczeń. Jak wkręty są odkręcone wsuwam maskownicę pomiędzy listwę i słupek. Przykręcam pompownie wkręty. I tak z każdej strony. Warto się trochę pomęczyć, bo dzięki temu na zewnątrz nie wystają żadne wkręty i przęsło wygląda bardzo ładnie.
Sztachety metalowe w poziomie – materiały instruktażowe
Na koniec zachęcam do zapoznania się z dodatkowymi materiałami, które pomogą w montażu sztachet metalowych w poziomie.
Aktualny film instruktażowy montażu sztachet w poziomie: https://www.youtube.com/watch?v=UrKMoOTBgXU
Jest też starszy film nagrany z udziałem fachowców. Elementy montażowe są trochę inne, ale poza tym film jest nadal aktualny. https://www.youtube.com/watch?v=ummamNbnTDE
Drukowana wersję instrukcji montażu znajdziesz tutaj: https://hanbud-ogrodzenia.pl/materialy-do-pobrania/
Jak widać montaż jest prosty, ale wymaga trochę wiedzy i wprawy. Ale zapewniam, że po zmontowaniu pierwszego przęsła każde kolejne będzie montowane szybciej.
